Αυχεναλγία

O αυχένας ή αλλιώς αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, αποτελείται από 7 σπονδύλους που ξεκινούν από τη βάση του κρανίου και εκτείνονται περιφερικά τοποθετημένοι ο ένας πάνω στον άλλο. Η συστοιχία των σπονδύλων σταθεροποιείται και υποστηρίζεται με συνδέσμους ενώ οι μύες της περιοχής εκτός από στήριξη παρέχουν και κινητοποίηση στον αυχένα. Ο αυχένας έχει σημαντικού βαθμού κινητικότητα και υποστηρίζει το βάρος της κεφαλής. Λόγω όμως της μεγάλης κινητικότητά του και λόγω του γεγονότος πως είναι περισσότερο εκτεθειμένος από την υπόλοιπη σπονδυλική στήλη, είναι πιο ευπαθής σε κακώσεις και διαταραχές που προκαλούν πόνο και περιορισμό της κίνησης. Για τους περισσότερους ασθενείς ο πόνος στον αυχένα (ή αυχενικό σύνδρομο κατά κόσμο) είναι παροδική κατάσταση, συχνές είναι ωστόσο και οι χρόνιες περιπτώσεις που χρήζουν ακριβή διάγνωση και ανάλογη θεραπεία.

Τι προκαλεί πόνο στον αυχένα;

Ο πόνος στον αυχένα (αυχεναλγία - αυχενικό σύνδρομο) μπορεί να προκαλείται από βλάβες στα μαλακά μόρια (μύες, σύνδεσμοι, νεύρα) καθώς και από διαταραχές οστών και αρθρώσεων. Οι συχνότερες περιπτώσεις αυχεναλγίας οφείλονται σε διαταραχές των μαλακών μορίων λόγω τραυματισμού ή μακροχρόνιας φθοράς των ανάλογων στοιχείων. Σπανιότερα πόνος μπορεί να προκληθεί από λοιμώξεις ή όγκους. Σε ορισμένους ασθενείς τα προβλήματα του αυχένα μπορεί να προκαλούν αντανακλαστικό πόνο στο ανώτερο τμήμα του κορμού, τους ώμους και τα χέρια.

Εκφυλιστικές και φλεγμονώδεις παθήσεις

Η οστεοαρθρίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι εκφυλιστικές παθήσεις που προκαλούν πόνο στον αυχένα. Η οστεοαρθρίτιδα συνήθως προσβάλλει ηλικιωμένα άτομα. Είναι το αποτέλεσμα της χρόνιας φθοράς των αρθρώσεων μεταξύ των οστών (σπονδύλων) στον αυχένα, κατάσταση γνωστή ως σπονδυλαρθρίτιδα. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να προκαλέσει πλήρη καταστροφή των αρθρώσεων του αυχένα. Και τα δύο αυτά είδη των αρθρίτιδων προκαλούν δυσκαμψία και πόνο. Αυχενικός πόνος προκαλείται και από εκφύλιση του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος σε φυσιολογικές συνθήκες λειτουργεί ως αμορτισέρ που απορροφά τους κραδασμούς μεταξύ των οστικών στοιχείων του αυχένα. Στην εκφύλιση του δίσκου, συνήθως μετά την ηλικία των 40, η φυσιολογική ζελατινώδης υφή του κεντρικού τμήματος του δίσκου χάνεται και ο χώρος μεταξύ των σπονδύλων στενεύει. Καθώς ο χώρος του δίσκου στενεύει, αυξάνονται τα φορτία που ασκούνται στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης επιταχύνοντας έτσι τη φθορά και την εκφύλιση. Λόγω της εκφύλισης ο αυχενικός δίσκος μπορεί να προβάλλει προς τα πίσω και να πιέσει το νωτιαίο μυελό ή κάποια νευρική ρίζα (νεύρο), ιδίως όταν η περιφέρεια του δίσκου αδυνατίσει ή τμήμα της περιφέρειά του σπάσει, κατάσταση γνωστή ως κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου.

Κακώσεις

Ο αυχένας ως ευκίνητο αλλά και εκτεθειμένο τμήμα του σώματος που στηρίζει την κεφαλή είναι εξαιρετικά επιρρεπής σε κακώσεις. Τροχαία ατυχήματα, καταδύσεις, διάφορα αθλήματα και πτώσεις μπορεί να προκαλέσουν κάκωση του αυχένα. Χρήση της ζώνης ασφάλειας μπορεί να προλάβει τέτοιες κακώσεις. Σε περιπτώσεις σύγκρουσης του αυτοκινήτου από πίσω θα προκληθεί κάκωση υπερέκτασης του αυχένα, δηλαδή προς τα πίσω κίνηση του αυχένα πέρα από τα φυσιολογικά όρια. Αυτού του τύπου οι κακώσεις (Whiplash injuries) είναι οι συχνότερες του αυχένα και αφορούν συνηθέστερα τα μαλακά μόρια (μύες-σύνδεσμοι). Βαρύτεροι τραυματισμοί μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα κάταγμα ή εξάρθρημα του αυχένα το οποίο μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο νωτιαίο μυελό και παράλυση (τετραπληγία). Λιγότερο συχνές αιτίες πόνου αποτελούν οι όγκοι, οι φλεγμονές, ή οι συγγενείς ανωμαλίες των σπονδύλων.

Κάταγμα του 5ου αυχενικού σπονδύλου αντιμετωπισθέν χειρουργικά με πρόσθια και οπίσθια σπονδυλοδεσία και οστικά μοσχεύματα.

Πότε πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια;

Σε περίπτωση έντονου πόνου στον αυχένα μετά από μία κάκωση (τροχαίο ατύχημα, πτώση κλπ) εκπαιδευμένο προσωπικό θα πρέπει να ακινητοποιήσει τον αυχένα του ασθενούς με κατάλληλο κολλάρο ώστε να αποφευχθεί κίνδυνος επιπλεόν βλάβης ή πιθανής παράλυσης. Ιατρική βοήθεια θα πρέπει να αναζητηθεί σε περίπτωση που η κάκωση του αυχένα προκαλεί ανυποχώρητο πόνο και ιδιαίτερα όταν ο πόνος αντανακλά στα χέρια ή τα πόδια. Αντανακλώμενος πόνος ή μουδιάσματα στα χέρια ή τα πόδια ή αδυναμία των μυών στα χέρια ή τα πόδια χωρίς ιδιαίτερο πόνο θα πρέπει επίσης να ελέγχεται.

Αν δεν υπάρχει κάκωση, ιατρική βοήθεια θα πρέπει να αναζητείτε όταν:

• Ο πόνος στον αυχένα είναι συνεχής και επίμονος.
• Αυξάνει σε ένταση.
• Συνοδεύεται με πόνο που αντανακλάει σε χέρι ή πόδι.
• Συνοδεύεται με πονοκέφαλο, ή αίσθημα μουδιάσματος ή αδυναμίας.

Ποιος μπορεί να θεραπεύσει τον πόνο του αυχένα;

Οι ορθοπεδικοί έχουν εκπαιδευθεί σχετικά με τη διάγνωση, την πρόληψη και τη θεραπεία των προβλημάτων του μυοσκελετικού και εν προκειμένου των αυχενικών κακώσεων – παθήσεων. Παρά το γεγονός ότι μερικοί ορθοπεδικοί ασχολούνται αποκλειστικά με ορισμένα πεδία του μυοσκελετικού συστήματος, η πλειονότητα θεραπεύει ευρεία γκάμα ασθενειών και κακώσεων ή άλλων καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένου και του αυχενικού συνδρόμου.

Διάγνωση του αυχενικού πόνου

Η διάγνωση της αιτίας του αυχενικού πόνου (αυχενικό σύνδρομο) είναι απαραίτητη ώστε να ακολουθηθεί η κατάλληλη θεραπεία και το σωστό πρόγραμμα αποκατάστασης. Συνεπώς προσεκτική κλινική εξέταση και διαγνωστικός έλεγχος είναι αναγκαία για να διευκρινισθεί η αιτία του πόνου.

Ο ορθοπεδικός σας θα πάρει ένα αναλυτικό ιστορικό των δυσκολιών και των προβλημάτων του αυχένα, τραυματισμών ή τυχόν ασθενειών που μπορεί να σχετίζονται με την κατάσταση. Προηγούμενη θεραπεία για αυχενικό σύνδρομο επίσης πρέπει να αναφερθεί. Κατόπιν ο ορθοπεδικός σας θα σας εξετάσει ώστε να αξιολογήσει την κινητικότητα του αυχένα, τυχόν ευαίσθητα σημεία και την λειτουργία νεύρων και μυών των χεριών και των ποδιών σας.

Ακτινολογικός έλεγχος θα πιστοποιήσει τυχόντα οστικά προβλήματα στον αυχένα. Αυτά τα απλά διαγνωστικά μέτρα συνήθως θα βοηθήσουν τον ορθοπεδικό σας να διαγνώσει την αιτία του πόνου και να σας θεραπεύσει ανάλογα.

Οι ασθενείς που χρειάζονται επιπλέον έλεγχο θα χρειασθεί να υποβληθούν σε μία ή περισσότερες από τις παρακάτω εξετάσεις:

• Μαγνητική Τομογραφία: Επιτρέπει τον έλεγχο του νωτιαίου μυελού και των νωτιαίων νεύρων.
• Αξονική Τομογραφία: Επιτρέπει την ακριβή μελέτη των οστών και του νωτιαίου καναλιού.
• Μυελογραφία: Μετά από έγχυση σκιαγραφικού υλικού στο κανάλι μελετάται λεπτομερώς η ανατομία των νευρικών ριζών και του νωτιαίου καναλιού.
• Ηλεκτρομυογράφημα: Αυτή η εξέταση αξιολογεί τη λειτουργικότητα των νεύρων και μυών.

Ο ορθοπεδικός σας μπορεί να ζητήσει ορισμένες επιπλέον αιματολογικές εξετάσεις αν είναι απαραίτητο ή να ζητήσει τη συνδρομή και άλλων ιατρικών ειδικοτήτων.

Θεραπεία

Ο τρόπος θεραπείας εξαρτάται από τη διάγνωση. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι ασθενείς μπορεί να αντιμετωπισθούν με ανάπαυση, φαρμακευτική αγωγή, ακινητοποίηση, φυσικοθεραπεία, ασκήσεις, τροποποίηση των δραστηριοτήτων τους ή συνδυασμό αυτών.

Για παράδειγμα, αν ο πόνος οφείλεται σε φλεγμονώδη αντίδραση ή μυϊκό σπασμό, τότε ανάπαυση και ακινητοποίηση με αυχενικό περιλαίμιο για ένα χρονικό διάστημα καθώς και φαρμακευτική αγωγή για την ελάττωση της φλεγμονώδους αντίδρασης είναι ικανοποιητικά. Αν σας δοθεί φαρμακευτική αγωγή για πόνο τότε θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί απόλυτα σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού σας και όχι για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Επίσης είναι πολύ σημαντικό αν ο ορθοπεδικός σας συστήσει ανάπαυση, να ακολουθήσετε την οδηγία του.

Αν ο πόνος του αυχένα επιμένει ή είναι χρόνιος, ο ορθοπεδικός σας μπορεί να σας συστήσει πρόγραμμα φυσιοθεραπείας για να ανακουφιστείτε αφενός από τον πόνο κι ενδεχομένως να αποφύγετε την περίπτωση υποτροπής.

Ελάχιστοι των ασθενών χρειάζονται χειρουργική επέμβαση για να ανακουφιστούν από τον πόνο. Η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη για να αρθεί τυχούσα πίεση επί του νωτιαίου μυελού ή επί νευρικών ριζών που προκαλείται από κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου ή από στένωση του καναλιού. Χειρουργική επέμβαση μπορεί επίσης να απαιτηθεί μετά από τραυματισμό, για να σταθεροποιηθεί ο αυχένας και να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα παράλυσης όπως σε περιπτώσεις που ένα κάταγμα αυχένος καταλήξει σε αστάθεια της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.